Chogha Mish

چغامیش تپه‌ای باستانی است که قدمت آن به حدود ۳۴ قرن پیش از میلاد می‌رسد. چغامیش را باید یکی از نخستین مکان ها در ایران دانست که خط و کتاب در آنجا ظاهر شده‌است.

در جنوب شهرستان دزفول و حدفاصل بین شوشتر و شوش، تپه‌های میان رودخانه دز و کارون از یک تپه بزرگ و نسبتاً مرتفع و چند تپه کوچک تشکیل شده‌اند. این تپه‌ها روزگاری پوشیده از کوزه شکسته‌های فراوانی بود که پس از نخستین مطالعه و بررسی روشن شد از عهد پیش از خط باقی‌مانده‌اند. تپه باستانی چغامیش در جلگه‌ای که چغابنوت در غرب و چغازنبیل در جنوب آن واقع اند و در میان دشتی وسیع قرار دارد.

هلن جی کانتر دربارهٔ کاوش‌های چغامیش در موزه ایران باستان و در سال ۱۳۵۱ سخنرانی ای در خصوص چغامیش با عنوان «شهری در سپیده دم تاریخ» ایراد کرده و در آن به این مطلب اشاره کرده‌است:

«در این تپه این واقعیت نهفته‌است که از هفتمین هزاره پیش از عصر، فرهنگهایی در این منطقه بی وقفه جانشین یکدیگر بوده‌اند. از قاعده تا راس این تپه ۱۵ لایه روی هم قرار گرفته‌است. بر خاک زرین آثاری از فرهنگ و تمدن و مدنیت در ۹ هزار سال پیش به چشم می‌خورد این انسانها چگونه می‌زیسته‌اند؟ دربارهٔ اینان نمی‌توان گفت عیلامی بوده‌اند. مردم این شهر کوچک ۷ هزار سال قبل از میلاد با کشاورزی و دامپروری گذران می‌کردند.

یکی از نقوش پیدا شده از این تپه مربوط به قدیمی ترین اثر درباره ی موسیقی گروهی در ایران و جهان است که سالهاست از داشتن آن در ایران صحبتی نمی شود و اینبار بر روی لباس های ما نقش آفرینی شده است.

Tappeh-ye Choghā Mīsh dating back to 6800 BC, is the site of a Chalcolithic settlement in Western Iran, located in the Khuzistan Province on the Susiana Plain. It was occupied at the beginning of 6800 BC and continuously from the Neolithic up to the Proto-Literate period (Uruk period), thus spanning the time periods from Archaic through Elamite. Later, the nearby Susa became culturally dominant in this area.

Settlement began after the caprids and cattle were domesticated, and it probably spanned the later time in which pigs and horses were domesticated. There was also a period of Achaemenid occupation.